Ejakulasyo prekoksun medikal tedavisi
Doç. Dr. İsmet Yavaşçaoğlu
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dalı
GİRİŞ
Ejakülatuar fonksiyon bozuklukları erkek seksüel bozuklukları içinde en sık görülen bozukluktur. Ejakülatuar fonksiyon bozuklukları: prematür ejakülasyon, geç ejakülasyon, aneja-külasyon ve retrograd ejakülasyonu kapsar. Ejakülatuar fonksiyon bo-zuklukları içinde ise en sık prematür ejakülasyon (PE) görülmektedir. Prematür ejakülasyon için ejakulasyo prekoks, hızlı ejakülasyon, er-ken ejakülasyon gibi terimler de kullanılmıştır. Medikal literatüre ilk gi-rişi 1887 yılında Gross’un olgu su-numu ile gerçekleşmiştir 1. Kinsley ve ark.’ları 2 erken boşalmanın bir seksüel disfonksiyon olmadığını ve erkeklerin % 75’inde iki dakikadan önce ejakülasyonun olduğunu bildirmişlerdir. Modern kontraseptiflerin kullanıma girmesi, 1960’lı yıllarda seksüel tarz değişikliği, feminist ha-reketlerin başlaması ve kadın orgaz-mının keşfi ile birlikte PE bir seksüel disfonksiyon olarak kabul edilmeye başlanmıştır.
TANIMI VE
EPİDEMİYOLOJİSİ
Prematür ejakülasyon yakınması ge-nel olarak erkeklerin % 30-40’ında görülmektedir (3-5). Carson ve ark.’larının (6) 1320 kişi üzerinde yaptıkları çalışmada hemen her za-man veya genellikle prematür ejakü-lasyon şikayeti olduğunu bildirenlerin oranının % 18 olduğu ve pre-valansın 60 yaş üstü erkeklerde % 27, 50-59 yaş grubunda % 13 ve 40-49 yaş grubunda % 16 olduğu saptan-mıştır. Arasıra prematür ejakülasyon şikayeti olduğunu bildirenlerin oranı ise % 49 olarak saptanmıştır (6). Yi-ne aynı çalışmada sırasıyla İspanyol kökenlilerde en sık (% 29) olmak üzere, siyahlarda (% 21) da beyaz-lardan (% 16) daha sık olduğu saptanmıştır (6). İlkel toplumlarda kadın orgazmı ile ilgili yeterli bilgi ve ilgi-nin olmaması sebebiyle PE insidansı daha düşük gibi görünmektedir (7).
Pratikte erken boşalma olarak tanım-lanmasına rağmen tanımı üzerinde tam bir görüş birliği sağlanamamış-tır (8). Prematür ejakülasyon için li-teratürde pek çok tanımlama önerilmiş olup bunlar arasında cinsel bir-leşmeden yeterince zevk alacak ka-dar ejakülasyonu geciktirememe, hastanın isteğinden önce veya vajinal penet-rasyon öncesi yada penet-rasyondan kısa bir süre sonra de-vamlı veya tekrarlayıcı şekilde eja-külasyonun olması, eşin orgazmın-dan önce ejakülasyonun olması ve sorunun cinsel ilişkilerin en az yarı-sında olması sayılabilir (9-11). Ne var ki kadın orgazmının doğal olarak erkek orgazmından daha geç gerçekleşmesi ve normalpatolojik sınır ay-rımının kesin kriterlere dayandırıl-mamış olması nedeniyle prematür ejakülasyon tanımı için bazı kriterler bulunmaya çalışılmış ve intravajinal ejakülasyona kadar geçen sürenin (IVELT= Intravaginal ejaculatory latency time) 1, 2, 3 ve hatta 7 daki-kadan kısa oluşu, intravajinal 8-15 hareketten önce ejakülasyonun ol-ması gibi kriterler öne sürülmüştür (12-16). Bu subjektif kriterler ya-nında, normal kişiler üzerinde yapı-lan ölçümler sonrasında da objektif bazı kriterler ortaya konmaya çalışıl-mıştır. Böylelikle; sakral sinir uyarı eşiğinin (SEP= Sacral Evoked Po-tential) 40-45 volttan ve 6-9 miliam-perden küçük olması, SEP refleks iletim zamanının 42 m/s’den kısa oluşu, dorsal sinir- SEP ileti zamanı-nın 40 m/s’den ve dorsal sinir-SEP amplitüdünün 4 milivolttan büyük olması ve vibrasyon+vizüel seksüel stimülasyonla ejakülasyon zamanı-nın 3 dakikadan az olması gibi ta-nımlamalar da ortaya atılmıştır. Ne var ki bu tür elektrofizyolojik çalış-malar PE nedenlerini açıklamakta yetersiz kalmaktadır (16-19).
ETİYOLOJİ
Prematür ejakülasyon etiyolojisisini organik ve organik olmayan nedenler olmak üzere ikiye ayırmak müm-kündür (20). Organik nedenler ara-sında; anatomik ve nörolojik sebep-ler, akut ve kronik hastalıklar, fizik travma ve farmakolojik yan etkiler sayılabilirken organik olmayan ne-denler arasında; psikolojik nedenler, akut psikolojik stres, psikoseksüel yetenek yetersizliği ve ilişkiyle ilgili stres sayılabilir (20).
Psikojenik teoride prematür ejakü-lasyonun ejakülasyon refleksinin santral sinir sistemince baskılanamaması sonucu geliştiği kabul edilmektedir. Hastaların çoğunda ejakülas-yon mekanizmasında anormal derecede artmış otonomik refleks yolların varlığı (düşük penil vibrasyon eşiği, kısa bulbokavernöz latens zamanı ve yüksek bulbokavernöz uyarı eşiği, kısa SEP refleks zamanı ve uyarı eşiği ve artmış Dorsal sinir- SEP ileti zamanı ve amplitüdü) söz-konusudur. Psikoanalitik teorilere göre altta yatan anksiyete ve öğrenilmiş davranış bozukluğu veya her ikisi birden prematür ejakülasyondan sorumlu olmaktadır. Anksiyete-ye bağlı artmış katekolamin deşar-jına bağlı olarak kişi ritmik kasılma-lardaki artmayı hissedemeyerek eja-külasyonu baskılayamamaktadır. Ayrıca anksiyetenin yolaçtığı kate-kolamin deşarjı düz kasların ritmik kasılmalarını arttırmaktadır. Anksi-yete sebepleri arasında; koitus interruptus, partnere karşı isteksizlik, partnerin hayal kırıklığı korkusu ve kastrasyon anksiyetesi sayılabilir-ken, ilk koit deneyimleri, suçluluk duyarak mastürbasyon, aralarında sorun bulunan çiftlerde erkeğin bilerek ejakülasyonu hızlandırması ve genelev deneyimleri de öğrenilmiş davranış bozukluklarına örnek ola-rak gösterilebilir (9,11,21).
Prematür ejakülasyona neden olan organik sebepler arasında refleks ejakülasyonu sağlayan spinal kord bölgesinin aşırı stimulasyonuna ne-den olabilecek medulla spinalis tü-mörleri, multiple skleroz gibi nedenlerin yanısıra, benign prostat hiperplazisi, üriner enfeksiyonlar, prostatitler, penil hipersensitivite, refleks hipereksitabilite, dorsal sinir fonksi-yon bozuklukları veya glansta bulunan Paccini cisimlerinin sayısının artması, düşük veya yüksek serum tiroksin seviyeleri, düşük seminal magnezyum seviyeleri sayılabilir (22-30).
Prematür ejakülasyon primer ve se-onder olmak üzere ikiye ayrılır31. İlk cinsel deneyimle birlikte başla-yan PE’a primer, başlangıçta yeterli ejakülatör kontrol varken daha sonra ortaya çıkan PE’a ise sekonder PE denir (31). Sekonder PE’lu hastaların yaşının primer PE’lu hastalara göre daha ileri olması ve psikiyatrik ve psikoseksüel ölçümlerle sekonder PE’lu hastalarda primer PE’u olanlara oranla daha fazla ereksiyon problemleri, seks gücünde ve seksüel uyarı sırasında istek ve heyecanda azalma saptanması sonucunda da PE’nun erektil disfonksiyonun er-ken bir habercisi olabileceği öne sü-rülmüştü (32). Öte yandan primer PE’lu hastaların yaşının daha genç ve PE’a bağlı şikayet ve anksiyetele-rinin daha fazla olduğu saptanmıştır (33,34).
TEDAVİ
Prematür ejakülasyonun etiyoloji-sinde psikolojik faktörlerin yer aldı-ğını kabul eden psikolojik görüşe göre etiyoloji ve patogenez de psiko-terapi ile düzeltilmelidir (35). Ne var ki bu tedavi yöntemleri ile yapılmış kontrollü bir çalışma mevcut değil-dir ve bireysel yada grup psikotera-pileri ile elde edilen başarı oranları düşüktür (36-37). Semans’ın (38) çalışması baz alınarak Kaplan’ın (39) başla-kes (start-stop) ve Master ve Jhonson’un 40 bekleme-sıkma (pause-squeeze) teknikleri ile çok kısa sürede cevap alınmakta ve eja-külasyon süresi uzatılabilmektedir (7,33,34,41). Bekleme-sıkma teniği ile IVELT median olarak 3 dakika uzmaktadır (7). Her iki tekniğin ba-şarı oranı 3 yılda % 60-95’ten % 25’lere düşmektedir (7,33,34,41).
Bu tekniklerin yanı sıra birden fazla ilişkide bulunma, ilişki öncesi mastürbasyon ve koital uzanma teknik-leri gibi farklı tedavi yöntemleri de kullanılabilmektedir (42).
Tullii ve ark.’ları (43) PE tedavisin-de dorsal sinirin distal dallarına se-lektif nörotomi denenmiş ve bu tek-niğin uygun hastalara uygulanması ile % 80’lere varan oranlarda başarı elde edilebileceğini bildirmiştir.
Biyofeedback, kineziterapi ve elektrostimülasyon gibi yöntemlerle % 90 civarında başarı elde edilmektedir (44-45).
Farmakolojik Tedavi
Famakolojik tedavi psikolojik ve davranışçı tedavilerin başarız oldu-ğu, psikolojik tedaviyi kabul etme-yen hastalarda veya seks terapilerine katılmayı reddeden partner varlığın-da...
Doç. Dr. İsmet Yavaşçaoğlu
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dalı
GİRİŞ
Ejakülatuar fonksiyon bozuklukları erkek seksüel bozuklukları içinde en sık görülen bozukluktur. Ejakülatuar fonksiyon bozuklukları: prematür ejakülasyon, geç ejakülasyon, aneja-külasyon ve retrograd ejakülasyonu kapsar. Ejakülatuar fonksiyon bo-zuklukları içinde ise en sık prematür ejakülasyon (PE) görülmektedir. Prematür ejakülasyon için ejakulasyo prekoks, hızlı ejakülasyon, er-ken ejakülasyon gibi terimler de kullanılmıştır. Medikal literatüre ilk gi-rişi 1887 yılında Gross’un olgu su-numu ile gerçekleşmiştir 1. Kinsley ve ark.’ları 2 erken boşalmanın bir seksüel disfonksiyon olmadığını ve erkeklerin % 75’inde iki dakikadan önce ejakülasyonun olduğunu bildirmişlerdir. Modern kontraseptiflerin kullanıma girmesi, 1960’lı yıllarda seksüel tarz değişikliği, feminist ha-reketlerin başlaması ve kadın orgaz-mının keşfi ile birlikte PE bir seksüel disfonksiyon olarak kabul edilmeye başlanmıştır.
TANIMI VE
EPİDEMİYOLOJİSİ
Prematür ejakülasyon yakınması ge-nel olarak erkeklerin % 30-40’ında görülmektedir (3-5). Carson ve ark.’larının (6) 1320 kişi üzerinde yaptıkları çalışmada hemen her za-man veya genellikle prematür ejakü-lasyon şikayeti olduğunu bildirenlerin oranının % 18 olduğu ve pre-valansın 60 yaş üstü erkeklerde % 27, 50-59 yaş grubunda % 13 ve 40-49 yaş grubunda % 16 olduğu saptan-mıştır. Arasıra prematür ejakülasyon şikayeti olduğunu bildirenlerin oranı ise % 49 olarak saptanmıştır (6). Yi-ne aynı çalışmada sırasıyla İspanyol kökenlilerde en sık (% 29) olmak üzere, siyahlarda (% 21) da beyaz-lardan (% 16) daha sık olduğu saptanmıştır (6). İlkel toplumlarda kadın orgazmı ile ilgili yeterli bilgi ve ilgi-nin olmaması sebebiyle PE insidansı daha düşük gibi görünmektedir (7).
Pratikte erken boşalma olarak tanım-lanmasına rağmen tanımı üzerinde tam bir görüş birliği sağlanamamış-tır (8). Prematür ejakülasyon için li-teratürde pek çok tanımlama önerilmiş olup bunlar arasında cinsel bir-leşmeden yeterince zevk alacak ka-dar ejakülasyonu geciktirememe, hastanın isteğinden önce veya vajinal penet-rasyon öncesi yada penet-rasyondan kısa bir süre sonra de-vamlı veya tekrarlayıcı şekilde eja-külasyonun olması, eşin orgazmın-dan önce ejakülasyonun olması ve sorunun cinsel ilişkilerin en az yarı-sında olması sayılabilir (9-11). Ne var ki kadın orgazmının doğal olarak erkek orgazmından daha geç gerçekleşmesi ve normalpatolojik sınır ay-rımının kesin kriterlere dayandırıl-mamış olması nedeniyle prematür ejakülasyon tanımı için bazı kriterler bulunmaya çalışılmış ve intravajinal ejakülasyona kadar geçen sürenin (IVELT= Intravaginal ejaculatory latency time) 1, 2, 3 ve hatta 7 daki-kadan kısa oluşu, intravajinal 8-15 hareketten önce ejakülasyonun ol-ması gibi kriterler öne sürülmüştür (12-16). Bu subjektif kriterler ya-nında, normal kişiler üzerinde yapı-lan ölçümler sonrasında da objektif bazı kriterler ortaya konmaya çalışıl-mıştır. Böylelikle; sakral sinir uyarı eşiğinin (SEP= Sacral Evoked Po-tential) 40-45 volttan ve 6-9 miliam-perden küçük olması, SEP refleks iletim zamanının 42 m/s’den kısa oluşu, dorsal sinir- SEP ileti zamanı-nın 40 m/s’den ve dorsal sinir-SEP amplitüdünün 4 milivolttan büyük olması ve vibrasyon+vizüel seksüel stimülasyonla ejakülasyon zamanı-nın 3 dakikadan az olması gibi ta-nımlamalar da ortaya atılmıştır. Ne var ki bu tür elektrofizyolojik çalış-malar PE nedenlerini açıklamakta yetersiz kalmaktadır (16-19).
ETİYOLOJİ
Prematür ejakülasyon etiyolojisisini organik ve organik olmayan nedenler olmak üzere ikiye ayırmak müm-kündür (20). Organik nedenler ara-sında; anatomik ve nörolojik sebep-ler, akut ve kronik hastalıklar, fizik travma ve farmakolojik yan etkiler sayılabilirken organik olmayan ne-denler arasında; psikolojik nedenler, akut psikolojik stres, psikoseksüel yetenek yetersizliği ve ilişkiyle ilgili stres sayılabilir (20).
Psikojenik teoride prematür ejakü-lasyonun ejakülasyon refleksinin santral sinir sistemince baskılanamaması sonucu geliştiği kabul edilmektedir. Hastaların çoğunda ejakülas-yon mekanizmasında anormal derecede artmış otonomik refleks yolların varlığı (düşük penil vibrasyon eşiği, kısa bulbokavernöz latens zamanı ve yüksek bulbokavernöz uyarı eşiği, kısa SEP refleks zamanı ve uyarı eşiği ve artmış Dorsal sinir- SEP ileti zamanı ve amplitüdü) söz-konusudur. Psikoanalitik teorilere göre altta yatan anksiyete ve öğrenilmiş davranış bozukluğu veya her ikisi birden prematür ejakülasyondan sorumlu olmaktadır. Anksiyete-ye bağlı artmış katekolamin deşar-jına bağlı olarak kişi ritmik kasılma-lardaki artmayı hissedemeyerek eja-külasyonu baskılayamamaktadır. Ayrıca anksiyetenin yolaçtığı kate-kolamin deşarjı düz kasların ritmik kasılmalarını arttırmaktadır. Anksi-yete sebepleri arasında; koitus interruptus, partnere karşı isteksizlik, partnerin hayal kırıklığı korkusu ve kastrasyon anksiyetesi sayılabilir-ken, ilk koit deneyimleri, suçluluk duyarak mastürbasyon, aralarında sorun bulunan çiftlerde erkeğin bilerek ejakülasyonu hızlandırması ve genelev deneyimleri de öğrenilmiş davranış bozukluklarına örnek ola-rak gösterilebilir (9,11,21).
Prematür ejakülasyona neden olan organik sebepler arasında refleks ejakülasyonu sağlayan spinal kord bölgesinin aşırı stimulasyonuna ne-den olabilecek medulla spinalis tü-mörleri, multiple skleroz gibi nedenlerin yanısıra, benign prostat hiperplazisi, üriner enfeksiyonlar, prostatitler, penil hipersensitivite, refleks hipereksitabilite, dorsal sinir fonksi-yon bozuklukları veya glansta bulunan Paccini cisimlerinin sayısının artması, düşük veya yüksek serum tiroksin seviyeleri, düşük seminal magnezyum seviyeleri sayılabilir (22-30).
Prematür ejakülasyon primer ve se-onder olmak üzere ikiye ayrılır31. İlk cinsel deneyimle birlikte başla-yan PE’a primer, başlangıçta yeterli ejakülatör kontrol varken daha sonra ortaya çıkan PE’a ise sekonder PE denir (31). Sekonder PE’lu hastaların yaşının primer PE’lu hastalara göre daha ileri olması ve psikiyatrik ve psikoseksüel ölçümlerle sekonder PE’lu hastalarda primer PE’u olanlara oranla daha fazla ereksiyon problemleri, seks gücünde ve seksüel uyarı sırasında istek ve heyecanda azalma saptanması sonucunda da PE’nun erektil disfonksiyonun er-ken bir habercisi olabileceği öne sü-rülmüştü (32). Öte yandan primer PE’lu hastaların yaşının daha genç ve PE’a bağlı şikayet ve anksiyetele-rinin daha fazla olduğu saptanmıştır (33,34).
TEDAVİ
Prematür ejakülasyonun etiyoloji-sinde psikolojik faktörlerin yer aldı-ğını kabul eden psikolojik görüşe göre etiyoloji ve patogenez de psiko-terapi ile düzeltilmelidir (35). Ne var ki bu tedavi yöntemleri ile yapılmış kontrollü bir çalışma mevcut değil-dir ve bireysel yada grup psikotera-pileri ile elde edilen başarı oranları düşüktür (36-37). Semans’ın (38) çalışması baz alınarak Kaplan’ın (39) başla-kes (start-stop) ve Master ve Jhonson’un 40 bekleme-sıkma (pause-squeeze) teknikleri ile çok kısa sürede cevap alınmakta ve eja-külasyon süresi uzatılabilmektedir (7,33,34,41). Bekleme-sıkma teniği ile IVELT median olarak 3 dakika uzmaktadır (7). Her iki tekniğin ba-şarı oranı 3 yılda % 60-95’ten % 25’lere düşmektedir (7,33,34,41).
Bu tekniklerin yanı sıra birden fazla ilişkide bulunma, ilişki öncesi mastürbasyon ve koital uzanma teknik-leri gibi farklı tedavi yöntemleri de kullanılabilmektedir (42).
Tullii ve ark.’ları (43) PE tedavisin-de dorsal sinirin distal dallarına se-lektif nörotomi denenmiş ve bu tek-niğin uygun hastalara uygulanması ile % 80’lere varan oranlarda başarı elde edilebileceğini bildirmiştir.
Biyofeedback, kineziterapi ve elektrostimülasyon gibi yöntemlerle % 90 civarında başarı elde edilmektedir (44-45).
Farmakolojik Tedavi
Famakolojik tedavi psikolojik ve davranışçı tedavilerin başarız oldu-ğu, psikolojik tedaviyi kabul etme-yen hastalarda veya seks terapilerine katılmayı reddeden partner varlığın-da...
İçeriğin tamamını görüntülemek için lütfen giriş yapın.
Giriş yap veya üye ol.